Car Dušan, rođen kao Stefan Uroš IV Dušan Nemanjić, u narodu poznat kao Dušan Silni, rođen je oko 1308. godine, a umro je 1355. godine. Bio je sin sv. Stefana Dečanskog (Stefan Uroš III Nemanjić), a otac Stefana Uroša V Nemanjića, kasnije poznatijeg kao Uroš Nejaki.
Car Dušan je bio najmoćniji vladar, ne samo srpski već i među najmoćnijim vladarima u Evropi. Njegova najveća pobeda, kao mladog kralja, i dokaz njegove neopozive ratničke veštine, bila je bitka kod Velbužda. U toj bici suprotstavila se Srbija sa Stefanom II Kotromanićem, srpskim vlastelinom u Bosni, odnosno banom. Dušan je komandovao jednim delom vojske koja je predvodila glavni napad. Posle toga, Srbija je postala ‘glavna’ na Balkanu.
Sledeće godine, 1331. desio se građanski rat u Srbiji koji se vodio između oca i sina, odnosno Stefana Dečanskog i Dušana. U tom ratu je Dušan pobedio u preuzeo presto. Dušana je krunisao arhiepsikop Danilo II. Tada je Dušan, potonji Car Dušan, postao kralj svih srpskih i pomorskih zemalja. To se desilo 8. septembra 1331. godine na dvoru u Svrčinu. Nedugo nakon krunisanja, iste godine, njegov otac je umro.
Dušan je bio veliki vladar, moćan ratnik, ugušio je mnoge pobune, vratio dotadašnje srpske zemlje u sastav države. Bio je cenjen na evropskim dvorovima, a čak i veoma cenjen kod Rimskog pape. Dušan je ubrzo vratio sve srpske teritorije i tako je Srbija izlazila na tri mora: Egejsko, Jonsko i Jadransko.
Krunisanje za cara
Dušan je još kao mladi kralj imao ideju da, ne samo proširi granice svoje države i vrati oduzete srpske teritorije, već i da stvori carevinu. Ova njegova ideja se ostvarila i on se proglasio za cara 25. decembra 1345. godine u gradu Seru. Samo krunisanje, kada je Car Dušan proglašen za cara Srba i Romeja, desilo se na Vaskrs, 16. aprila 1346. godine u tvrđavi Kale u Skoplju. Krunisali su ga srpski patrijar Joanikije i trnovski patrijarh Simeon. Prestonica Dušanovog carstva bila je u Skoplju (današnja BJR Makedonija).
Dušanov zakonik
Car Dušan je nastojao da u svemu bude najbolji, tako se trudio da razvija i zakonodavstvo. Car Dušan je na izradi zakonika počeo raditi još posle samog svog krunisanja za Cara Srba i Grka. Dušanov zakonik tj. Zakon bagovjernago cara Stefana, proglašen je na Saboru vlastele i crkvenih velikodostojnika na Voznesenje gospodnje 25. maja 1349. godine. Zakonik se sastojao od 201 člana. Ovaj zakonik deklariše Cara Dušana kao pravoslavnog cara ali i zaštitnika vere, branioca od jeresi i upravitelja crkvenim poslovima.
Uz Zakonopravilo sv. Save, ovo je najvažniji zakonodavni akt srpskog srednjeg veka.
Iz Dušanovog zakonika saznajemo za podelu stanovništva na dve kategorije: vlastelu i sebre. Vlastela je bila gospodar zemlje, a sebri su bili naseljenici ili seljaci, zemljoradnici na toj zemlji. U Zakoniku se pominju i robovi tzv. otroci, koji su večna baština svoga vlastelina.
Takođe, mnogi analitičari govore da je Zakonikom Cara Dušana znatno narušen položaj seljaka. Nisu vredele iste kazne u postupcima koje načini seljak ili vlastelin. Npr. za zločin ubistva imamo ovakav zakon: „Ako ubije vlastelin sebra u gradu, ili u župi, ili u katunu, da plati tisuću perpera, akoli sebar vlastelina ubije; da mu se obe ruke otseku i da plati trista perpera.”
Dušanov zakonik, član 94.
Bilo kako bilo, tumačenja su razna, ali jedno ostaje tačno: Car Dušan jeste bio Silni vladar Srba i Grka, bio je prvi zakonodavac srpske države i prvi srpski car. Ono što je zanimljivo u vezi sa njim jeste činjenica da je on bio visok 214cm što je i danas znatna visina, a ne u vreme srednjeg veka i naročito na prostorima zapadne evrope koja mu se divila. Pio je iz pehara u koji stane 2 litra tečnosti, a koji se čuva u Hilandarskoj riznici. Njegovu gardu sačinjavali su samo visoki i krupni vojnici koji su bili traženi širom Evrope da bi se doveli u službu Cara Dušana Silnog.
Car Dušan je umro 20. decembra 1355. godine iznenadnom smrću. Nakon njegove smrti, snaga Srpskog carstva, uopšte i srpske države, počela je znatno da slabi. Sahranjen je u manasiru Svetih Arhanđela u Prizrenu. Taj manastir je bio njegova zadužbina. 1968. godine uz velike napore i protivljenje komunističkog režima, sarkofag s moštima Cara Dušana prenet je u crkvu sv. Marka u Beogradu gde i danas počiva.
Iza Cara Dušana Nemanjića ostalo je samo sećanje srpskog, a i svih naroda s prostora njegove carevine.