Gljive – sedam iznenađujućih zdravstvenih koristi

Kulture širom svijeta vijekovima jedu gljive ili ih koriste kao lijek, a upotreba datira još od drevnog Egipta. Legenda kaže da su faraoni toliko voljeli zemljani okus gljiva, da su ih proglasili svetom hranom i zabranili ljudima da ih dodiruju. Ti pohlepni faraoni zadržali su cijelu zalihu za sebe.

U 19. vijeku, proizvodnja gljiva probila se iz Francuske (gdje je započela 1600-ih, za vrijeme kralja Luja XIV) preko Atlantika do Amerike. Danas industrija vrijedna milijardu dolara godišnje proizvede gotovo 500 miliona kilograma gljiva.

Bez obzira na to da li ih jedete sirove ili kuvane (trebalo bi da ih kuvate, ali o tome nešto više kasnije), evo nekih od zdravstvenih koristi koje ćete imati kada dodate gljive u ishranu.

Imaju svojstva protiv raka

Testirano je pet vrsta gljiva (maitake, crimini, portabela, ostrige i bijelo dugme) i otkriveno  da “značajno potiskuju” rast i razmnožavanje ćelija karcinoma dojke, sugerišući da “i obične i specijalne gljive mogu biti hemoprotektivne protiv raka dojke.”

Takođe, shiitake gljive sadrže lentinan, vrstu molekule šećera, koji pomaže dužem životu pacijenata sa nekim karcinomom ako se gljive koriste u hemoterapiji. Zapravo, u Japanu su odobrene kao suplement kod raka želuca od 1985. jer imaju antitumorsko dejstvo. “Lentinan ne ubija ćelije raka direktno. Umjesto toga, pojačava imuni sistem, što može pomoći u usporavanju rasta tumora. Lentinan takođe ubija viruse i mikrobe direktno u laboratorijskim istraživanjima”, navode iz centra za rak.

Istraživači u Japanu proučavali su više od 36.000 muškaraca tokom više od decenije i otkrili da oni koji redovno jedu gljive imaju manji rizik od razvoja raka prostate. Oni koji su konzumirali gljive tri ili više puta nedeljno imali su 17% manji rizik od onih koji su jeli gljive manje od jednom nedeljno. Naročito je konzumiranje značajno za muškarce starije od 50 godina.

Gljive su sredstva za jačanje imuniteta

Sada znamo da lentinan može da pojača vaš imuni sistem, ali ima i pomagača. Beta-glukan je šećer koji se nalazi u ćelijskim zidovima gljiva (između ostalih biljaka) koji takođe pomaže jačanju vašeg imunološkog sistema. Lentinan dolazi od gljiva shiitake, ali beta-glukan se nalazi u mnogim sortama, kao i u običnim pečurkama.

Pomažu u snižavanju holesterola

Generalno, gljive su bez holesterola, ali su i dobar izvor hitina i beta-glukana, koji su vlakna koja snižavaju holesterol. Istraživanje je otkrilo da ružičaste gljive kamenice smanjuju ukupni holesterol i LDL (“loš” holesterol) kod hiperholesterolemičnih pacova.

Gljive Shiitake sadrže jedinjenje koje pomaže jetri da obrađuje holesterol i uklanja ga iz krvotoka, gljive “sadrže moćne fitonutrijente koji pomažu da se ćelije ne zalijepe na zidove krvnih sudova i formiraju naslage, što održava zdrav krvni pritisak i poboljšava cirkulaciju”.

Imaju mnogo vitamina B i D

Gljive su jedan od rijetkih izvora hrane sa vitaminom D, a za ovaj vitamin rastvorljiv u mastima našeg tijela moraju biti izložene suncu, pa ih uzgajivači izlažu malim količinama ultraljubičastog svjetla. Gljive uopšteno sadrže visok nivo vitamina D, ali klobuci sadrže i drugi ključni vitamin: vitamin B12, koji je ključan za vegetarijance, jer se najčešće nalazi u životinjskim proizvodima. B vitamini su važni zato što hranu pretvaraju u gorivo za naše tijelo i daju nam energiju; D vitamin je važan jer pomaže našem tijelu da apsorbuje kalcijum i pospješuje rast kostiju.

Gljive imaju protivupalna svojstva

Gljive sadrže snažan antioksidans zvan ergothioneine, koji pomaže u smanjenju upale u cijelom tijelu.Naročito gljive reishi, koje se u Aziji kao lijek koriste hiljadama godina, imaju značajne protivupalne efekte. Višestruka istraživanja pokazala su da reishi gljive imaju višestruke zdravstvene koristi: bore se protiv bolesti, smanjuju upalu, suzbijaju alergijske reakcije, smanjuju rast tumora i još mnogo toga.

„Čarobne“ gljive mogu pomoći pacijentima oboljelim od raka

U par odvojenih kliničkih ispitivanja 80 pacijenata oboljelih od raka koji pate od anksioznosti, depresije ili straha od smrti dobili su psilocibin, prirodno psihodelično jedinjenje koje se nalazi u oko 200 vrsta gljiva. Oko 80% njih doživjelo je “porast optimizma, osjećaja povezanosti sa drugim ljudima i mistična i duhovna iskustva. Efekti su trajali tokom perioda praćenja od šest mjeseci”. Istraživanje sugeriše da psilocibin može biti koristan ljudima sa depresijom ili post-traumatskim stresnim poremećajem.

Gljive bi mogle pomoći u borbi protiv starenja

U studiji su istraživači otkrili da gljive imaju veliku količinu dva antioksidansa, ergothioneina i glutationa, koji su oba povezana sa svojstvima protiv starenja. “Ono što smo otkrili je da su, nesumnjivo, gljive najveći prehrambeni izvor ova dva antioksidanta uzeta zajedno, i da su neke vrste zaista prepune oba”, navodi se u saopštenju. Količine antioksidanata variraju u zavisnosti od vrste; pobjednica je ” divlja gurka” sa “daleko” najvišom koncentracijom, kažu istraživači.

Slično tome, istraživanje iz 2019. godine je ustanovilo da će starije osobe koje su jele više od 300 grama kuvanih gljiva nedeljno vjerovatnije imati blaže kognitivno oštećenje. Šestogodišnja studija – sprovedena od 2011. do 2017. – prikupljala je podatke više od 600 osoba starijih od 60 godina koji žive u Singapuru. Istraživači su ergotionin smatrali mogućim razlogom ovog uticaja.

Sirove nasuprot kuvanih

Da biste iskoristili sve zdravstvene prednosti, trebalo bi da kuhate gljive. Evo zašto:

Ćelijske stijenke gljiva su tvrde, što otežava probavnom sistemu da dođe do svih hranljivih sastojaka u njima. Uz to, gljive često sadrže hemijska jedinjenja koja mogu ometati varenje i apsorpciju hranljivih materija. Dovoljno kuhanja razgrađuje žilave zidove ćelija, inaktivira elemente protiv probave i uništava mnoge toksine.

Studija je pokazala da je najzdraviji način kuhanja gljiva mikrovalna pećnica ili pečenje na žaru. Za razliku od prženja ili pečenja gljiva, mikrotalasne pećnice uzrokuju gubitak manje hranjivih sastojaka tokom procesa kuhanja. Iako roštilj može prouzrokovati gubitak hranjivih sastojaka, korištenje malo ulja u procesu dodaje neke antioksidante, otkrili su istraživači.