Kad se dolar suoči sa kolapsom, koji kandidati će ga zamijeniti?

Američka ekonomija teško je pogođena koronavirusom, a Federalne rezerve podstiču kvantitativno ublažavanje i skoro nultu kamatnu stopu kako bi pomogle američkim kompanijama da ublaže uticaj pandemije. Ali s druge strane, ovaj američki ekonomski korak doveo je u pitanje stabilnost dolara kao globalne rezervne valute.

Američki dolar nastavio je pad ove sedmice, pri čemu je ICE američki dolarski indeks, koji mjeri njegovu vrijednost u odnosu na korpu od šest glavnih valuta, u petak pao na 92.635, ili za 0,4 %, i sada se trguje na najnižem nivou od jula 2018.

S ovom stopom pada indeks bi mogao pasti na čak 80, što dovodi do punog pada američke valute, predviđa finansijski komentator i veteran berzanski posrednik Peter Schiff, koji vjeruje da bi se pad mogao nastaviti do kraja 2020. godine, „Možda do dana izbora“.

Pad ekonomske aktivnosti povezan sa koronavirusnim ograničenjima i sve veći broj slučajeva u američkim južnim državama ubrzavaju ovaj pad. U međuvremenu, američke Federalne rezerve podstiču agresivno kvantitativno olakšavanje podrške američkim kompanijama, dodajući skoro tri biliona dolara u svoj bilans stanja od februara neograničenom nabavkom finansijskih sredstava, koja su sada prešla 7 biliona dolara.

Deficit saveznog budžeta SAD trebalo bi da dostigne rekordnih 3,8 biliona dolara ove godine. Međutim, Predstavnički dom predvođen demokratima još uvijek traži novi paket pomoći u vezi s koronavirusom, uz paket koji je Trumpova administracija usvojila u martu. Imajući u vidu sve ove faktore, kao i sve veći američki nacionalni dug, koji je u aprilu dostigao rekordnih 24,22 biliona dolara, uloga dolara kao univerzalnog rezervnog sredstva dovedena je u pitanje kao nikada do sada.

Svjetski finansijski sistem zavisi od dolara od sporazuma u Bretton Woods iz 1944. godine koji je učvrstio njegovu ulogu globalne valute, a druge vezao za njega. Ali s obzirom da mnogi upravnici globalnih rezervi sada odbacuju dolar, koje su najrealnije alternative za njega?

Zlato

Cijena zlata je porasla na nove visine tokom pandemije koronavirusa, postavljajući novi rekord ove nedelje, 1.928,83 dolara za uncu. Za Petera Schiffa zlato je postavljeno na mjesto dolara kao globalne rezervne valute, prema nedavnom podcastu.

Zlato ima stvarnu i unutrašnju vrijednost – to je fleksibilan električni provodnik, napominju analitičari iz Bloomberga, čineći ga „slobodnim od rizika druge ugovorne strane“. Ali to je i fizički objekat koji neće postati žrtva centralnih banaka koji štampaju novac za potrebe finansiranja, rizikujući hiperinflaciju. Umjesto toga, proces vađenja zlata je skup i komplikovan, što signalizira stabilnost u stopama inflacije.

Ali to nije cijela priča. Bilo je razloga zbog kojih je Bretton Woods sistem uspostavljen u prvom redu, uglavnom da bi udaljio svijet od snažne zavisnosti od zlata. Veliku depresiju su, barem dijelom, krivili za oskudicu i nefleksibilnost zlata, jer to znači da centralne banke širom svijeta nisu u stanju da stvarno kontrolišu ponudu novca u ekonomiji. A ako se ponuda novca ne može tako lako kontrolisati, gotovo je nemoguće reagovati na promjene agregatne tražnje, rizikujući tako ekonomsku recesiju.

Euro

Euro ostaje druga valuta u posjedu deviznih rezervi, što ga čini pravim konkurentom dolaru. To je multilateralni medij razmjene sa sopstvenom bankom, koji se koristi u gotovo trećini svih deviznih transakcija.

Međutim, nakon evropske dužničke krize 2009. godine, euro je ostao u slaboj poziciji. Pokušaji da se ublaže posljedice usporavanja privrede nadoknađeni su nesuglasicama između zemalja Sjeverne Evrope i država na jugu i istoku Evrope oko najprikladnijeg stimulativnog paketa koji se koristi. Čak i uz sveobuhvatnu moć Evropske centralne banke nad monetarnom politikom, EU i dalje nema zajednički fiskalni pristup.

Specijalne rezerve

Poznate kao SDR, ove dopunske devizne rezerve imovine kreirao je i održavao Međunarodni monetarni fond (MMF) od 1969. godine. Nije valuta sama po sebi, već zahtjev za nju, SDR se zasnivaju na podesivoj korpi ključnih valuta i lako su dostupne svim nacijama. One mogu djelovati kao univerzalno rezervno sredstvo, ali ne i kao direktna mjera razmjene. S druge strane, sa snažnom pozicijom u MMF, Washington i dalje ima primarnu moć veta na sva izdvajanja SDR-a koja ne odobrava.

Kripto valute

Nakon nedavnog skandala sa lažnim zlatnim polugama u Kini, mnogi ljubitelji kriptovaluta tvrdili su da se takav scenario nikada ne bi dogodio sa digitalnim valutama kao što su Bitcoin, Bitcoin Cash, Eter ili Tether. Oni su decentralizovani, nemaju fizičku rezervu i ne mogu se falsifikovati. Ali isti ti argumenti često se koriste protiv njih – kriptovalute su sklone manipulacijama i izuzetno su nestabilne, kažu kritičari.

Ove sumnje su podstakle globalnu investicijsku banku Goldman Sachs da se u maju izjasni da kripto valute ne bi trebalo ni priznati kao „klasu imovine“. Nedavna prevara s bitcoinima na Twitteru takođe nije u velikoj mjeri povećala reputaciju kriptovaluta širom svijeta.

Azijske valute

Bloombergovi ekonomisti predlažu da se japanski jen i kineski juan sada mogu posmatrati kao potencijalne alternative za dolar. Japanska valuta je dugo ostala jedna od najpopularnijih svjetskih deviznih rezervi, čineći gotovo 6 % zvaničnih deviznih rezervi u 2019. Međutim, ona i dalje ostaje žrtva masovne kupovine imovine od strane Japanske banke koja posjeduje skoro polovinu ogromnog državnog duga zemlje.

Upornom deflacijom, zemlja možda neće biti voljna da vidi jen koji raste u velikoj vrijednosti, napominju analitičari, kako bi japanske kompanije zadržale konkurentnost na međunarodnom tržištu.

Kina je sve veći izazov Sjedinjenim Državama kao ekonomska sila. Prema procjenama MMF-a, ona je možda već pretekla SAD u smislu svog ogromnog BDP-a, mada ako se samo mjeri u pogledu pariteta kupovne moći. Uprkos napretku juana, valuta je i dalje previše usko zavisna od monetarne politike Narodne banke Kine, što je sprečava da postane zaista globalna, sugerišu analitičri. Do sada, juan čini samo 4 % deviznih transakcija, prema nedavnim procjenama.

Međutim, s rastućim padom dolara i porastom Kine kao vodeće ekonomske sile, uloga njene valute može doprinijeti njenoj univerzalnoj rezervnoj vrijednosti u budućnosti.