Američki zvaničnici navodno tvrde da Izrael stoji iza atentata na iranskog nuklearnog fizičara

U petak je iransko Ministarstvo odbrane potvrdilo da je na sjeveru Irana izvršen atentat na visokog fizičara Mohsena Fakhrizadeha, što se tretira kao teroristički napad. Teheran je kasnije dodao da postoje “ozbiljne naznake izraelske odgovornosti” u eliminaciji njihovog eminentnog nuklearnog naučnika.

Američki zvaničnik, zajedno sa još dvojicom obavještajnih zvaničnika, tvrdio je da je Izrael u petak izvršio atentat na iranskog naučnika Mohsena Fakhrizadeha u terorističkom napadu u blizini glavnog grada Teherana, navodi The New York Times.

Izvještaj ne precizira koliko informacija bi Sjedinjene Države mogle unaprijed da posjeduju o operaciji. Nije bilo zvaničnih komentara na izvještaj iz Bijele kuće ili CIA.

Izrael nije ni potvrdio ni porekao da stoji iza smrti Fakhrizadeha.

Ranije je bilo više slučajeva da su iranski nuklearni naučnici meta direktnih pokušaja atentata, što je pokrenulo špekulacije da iza njih može stajati izraelska obavještajna agencija Mossad.

Smrtonosna zasjeda

Mohsen Fakhrizadeh, koji je bio na čelu Organizacije odbrambenih inovacija i istraživanja (SPND) iranskog Ministarstva odbrane, prema agenciji Fars, ubijen je u okolini grada Absard u okrugu Damavand, provincija Teheran, oko 14.30. po lokalnom vremenu.

Eksplozivom natovaren automobil aktivirao se u blizini njegovog vozila, a manju vatru je nakon toga otvorio veći broj napadača, potvrdio je iranski ministar odbrane. Ranjeni naučnik je helikopterom hitno prebačen u bolnicu, ali nije preživio povrede.

Još niko nije preuzeo odgovornost za smrt Fakhrizadeh.

„Očajničko ratovanje“

Iranski zvaničnici brzo su osudili atentat na naučnika.

Iranski predsjednik Hassan Rouhani optužio je Izrael za ubistvo istaknutog nuklearnog naučnika u zemlji Mohsena Fakhrizadeha, kako navodi državna TV, dodajući da to pokazuje „dubinu neprijateljskog očaja i zarekavši se da neće usporiti iranski nuklearni put.

Iranski ministar spoljnih poslova Mohammad Javad Zarif takođe je rekao da postoje “ozbiljne indikacije” uloge Izraela u eliminaciji Fakhrizadeha i oštro je izrazio očajničko ratovanje počinitelja.

Iranski ambasador u UN Madžid Takht Ravanči takođe je sugerisao da postoje “ozbiljne indikacije izraelske odgovornosti” u atentatu na nuklearnog naučnika, navodi se u pismu Ujedinjenim nacijama objavljenom u subotu.

Izaslanik je takođe upozorio na “bilo kakve avanturističke mjere” Sjedinjenih Država i njihovog saveznika u regionu, Izraela, ističući da Iran zadržava pravo da brani svoje građane i osigurava svoje interese.

Iranski vrhovni vođa ajatolah Ali Hamnei obećao je da će se osvetiti zbog istaknutog naučnika, slično optužujući Izrael za njegovo ubistvo.

Napad ‘krajnje nepromišljen’

Iako nije bilo komentara u javnosti američkog predsjednika Donalda Trumpa na napad, bivši direktor Centralne obavještajne agencije Džon Brenan osudio je ubistvo iranskog naučnika, nazvavši ga „zločinačkim“ i „krajnje nepromišljenim“.

Brennan je na Tviteru takođe pozvao iranske zvaničnike da se „temom pozabave diplomatski“.

Do atentata dolazi kada su tenzije ponovo narasle između Irana i Trumpove administracije, a pojavili su se izvještaji u medijima u kojima se navodi da je izraelskoj vojsci naloženo da se pripremi za mogući američki vojni udar na Iran prije inauguracije predviđenog izabranog predsjednika.

Tramp je odvraćen od napada na glavno iransko nuklearno nalazište u Natanzu prije dvije nedelje, nakon što su njegovi pomoćnici upozorili da bi mogao eskalirati u širi sukob.

Napetosti sa Iranom pod Trumpovom administracijom došle su do vrhunca nakon što su se SAD jednostrano povukle iz Zajedničkog sveobuhvatnog akcionog plana (JCPOA) u maju 2018. godine i počele da ponovo izriču sankcije prethodno ukinute u okviru nuklearnog sporazuma.

Odnosi su se dodatno pogoršali nakon što su američke bespilotne letjelice u januaru ubile komandanta snaga Kuds, general-majora Kasema Soleimanija, jednog od iranskih zvaničnika. U to vrijeme američko-iranski odnosi bili su gurnuti do ivice, dok je Iran obećavao odmazdu.

Jedan od najbližih saveznika SAD, Izrael, već dugo optužuje Iran za tajni razvoj nuklearnog oružja, navodi da je Mohsen Fakhrizadeh, koji je bio profesor fizike na Univerzitetu Imam Husein u Teheranu, kao i član Iranske revolucionarne garde, bio na čelu tajne jedinice u okviru iranske vojske koja je radila na nuklearnom oružju.

Još 2018. godine, na konferenciji za novinare, izraelski premijer Benjamin Netanjahu spomenuo je Fakhrizadeha u televizijskoj prezentaciji onih za koje je smatrao da su najopasniji za njegovu zemlju, zadržavajući se na takozvanoj „iranskoj nuklearnoj arhivi“.

Izraelski zvaničnici, zajedno sa američkim obavještajnim službenicima koji su pregledali arhivu, tvrdili su da je naučnik održavao elemente programa živim i nakon što je tobože napušten, vodeći ga prikriveno.

Izraelske vlade i administracija Donalda Trumpa su dosljedno optuživale da Teheran nastavlja da razvija nuklearni arsenal. Odbacujući tvrdnje, Iran je tvrdio da je njegov nuklearni program dizajniran da služi isključivo u miroljubive svrhe.