Bjeloruski predsjednik Lukašenko postaje interesantan svima

Kada je bjeloruski lider Aleksandar Lukašenko posjetio Rusiju u okviru obilježavanja niza krvavih bitaka iz drugog svjetskog rata, podsjetio je svog ruskog kolegu Vladimira Putina, koliko je Moskvi potreban njen manji zapadni komšija.

“Ako je ranije, Rusija i imala prostora za manevrisanje na zapadu – u Ukrajini, na Baltiku – više nema. Rusiji je preostao samo jedan prozor za saradnju s Evropom“, rekao je Lukašenko, govoreći o zemlji kojom vlada više od četvrt vijeka. “To ide u našu korist”, nastavio je. “EU trza na nas, Amerikanci su počeli da obraćaju pažnju i Rusija ne može da zamisli u svojim najgorim noćnim morama da bi mogla izgubiti ovog saveznika.”

Tokom svojih 26 godina vladavine u bivšoj sovjetskoj državi uvučenoj između Rusije i EU, Lukašenko je pretvorio balansiranje sa istočnim i zapadnim komšijama u pravu umjetnost, koristeći povremena poboljšanja u odnosima sa Briselom kako bi uravnotežio ekonomsku zavisnost Minska od Moskve. Ali posljednjih sedmica to balansiranje je postalo teže, tvrde zapadni mediji. Suočen sa sve većim nezadovoljstvom javnosti, zbog navodnog nespretnog bavljenja pandemijom koronavirusa uoči predsjedničkih izbora 9. avgusta, Lukašenko je žestoko napao svoje protivnike koje podupire zapad.

Dvojica istaknutih lidera opozicije i gomila aktivista privedeni su. Analitičari kažu da bi se, ukoliko se akcija nastavi, mogli unazaditi napori Lukašenka da poboljša odnose sa zapadom, koji već dugo vrši pritisak na autokratskog lidera zbog njegovih podataka o ljudskim pravima. „Mislim da će EU pokušati da održi odnose, ali biće im teško“, rekla je Veronica Laputska iz njemačkog Marshall fonda američkog istraživačkog centra. „A to povećava rizik da će Bjelorusija biti ranjivija na ruski politički i ekonomski pritisak.“ EU je uvela sankcije Bjelorusiji nakon represija na političke protivnike oko izbora 2006. i 2010. Ali većinu njih je ukinula 2016. godine nakon demokratnih i mirnih izbora prethodne godine i puštanja političkih zatvorenika.

Poboljšale su se i veze sa SAD, pri čemu Washington planira da obnovi ambasadorske odnose sa Minskom. U februaru, neposredno prije nego što je zavladala pandemijska kriza, Mike Pompeo postao je prvi američki državni sekretar koji je posjetio Bjelorusiju u četvrt vijeka, obećavši da će joj pomoći da riješi svoju zavisnost od ruske nafte. Ali analitičari kažu da bi trenutna dešavanja mogla te procese preokrenuti i ostaviti Lukašenka još zavisnijim od Putina. Moskva je tokom prošle godine pojačala pritisak na Minsk da prihvati dublju ekonomsku i političku integraciju.

„Lukašenko je pokušao da diverzifikuje svoje odnose sa Zapadom, ali nije baš ispalo onako koliko se nadao“, rekao je Artjom Šraibman, osnivač Sense Analitiks, političkog konsultanta sa sjedištem u Minsku. „Imali su neku alternativu ruskoj nafti, dobili su neke kredite, ali sada su im na putu dvije stvari: neočekivano represivni izbori i povećana državna podrška ekonomiji, što je u potpunosti u suprotnosti sa onim što MMF želi. “Dakle, nema velike šanse da će se ovaj pokušaj kompenzacije njegovih problema na istoku isplatiti.”

Prošlog mjeseca Viktor Babariko, koji se smatra najvećom prijetnjom Lukašenku, priveden je u vezi sa krivičnim djelima, uključujući pranje novca. Prošle sedmice je drugom kandidatu Valeriju Cepkalu zabranjeno glasanje nakon što je izborna komisija ustanovila da nije prikupio dovoljno potpisa.

Iako je bio u pritvoru, Babariko, bivši šef Belgazprombanka, tek treba da bude zvanično diskvalifikovan, što su neki posmatrači protumačili kao gest prema zapadu. Ali drugi su skeptičniji. „Lukašenko vrlo dobro razumije psihologiju gomile,“ rekao je Aleksandar Feduta, bivši savjetnik predsjednika koji je bio zatvoren nakon što je podržao opozicionog kandidata 2010.

Ali uprkos raznim tvrdnjama, analitičari kažu da bi preferirani ishod Kremlja bio slabljenje Lukašenka, a ne svrgavanje s vlasti. „Rusija ne želi da bilo koji od njenih saveznika pređe u neprijateljski tabor i natjera Kremlj da se ponovo prilagođava. Zato je Lukašenko najbolji kandidat – očigledno je da sa njim Bjelorusija nema šanse da se pridruži NATO-u ili EU-u i vrata su zatvorena “, rekao je gospodin Šraibman. „Žele da ima što manje prostora za manevrisanje. Što je nepoželjniji na zapadu, manje može da diverzifikuje svoju spoljnu politiku i energetski sistem i to je više zavisan od Rusije.”

Pro zapadni analitičarima nije lako gledati kako Bjeloruski predsjednik ne igra po notama koje su oni napisali, jer vodi suverenističku politiku koja ne poznaje prijatelje, već samo partnere. Predsjednik Lukašenko, odlično zna kako balansirati, a tokom koronakrize smo shvatili da je sposoban donositi ključne odluke za svoj narod.

Dok u zapadnim zemljama i njihovim priljepcima korona ponovo “napada”, Bjelorusija je i dalje sigurna zemlja gdje imamo jednu od najmanjih stopa smrtnosti, iako suluda karantena nije uvođena. O tome mainstream mediji ne žele pisati.

Izvor: FT / TV Belarus