Ko dobija od rušenja gasnih tokova EU?

Brojne su spekulacije budući da su oba plinovoda Sjeverni tok 1 i Sjeverni tok 2, dizajnirani za transport jeftinog ruskog gasa u Evropu, oštećeni ove sedmice u onome što zvaničnici opširno opisuju kao namjerne akte sabotaže. Ko bi mogao biti odgovoran? Incidenti zakopani u prošlosti mogu dati trag.

Spekulacija ima u izobilju, i to obično u smjeru obojenom već postojećim predrasudama osobe koja spekulira – što teško da je od pomoći.

Počnimo s krajnjim rezultatom i idemo unatrag. Ishod na kraju znači da je ekonomski podsticaj Evrope za stalno traženje mira sa Rusijom ozbiljno potkopan, ako ne i bukvalno uništen. Neko je preuzeo na sebe da sruši preostale mostove između njih dvoje. Do sada je uvijek postojala šansa za pomirenje. Ruski predsjednik Vladimir Putin je nedavno rekao da je sve što EU treba da uradi da bi se izvukla iz svoje samonametnute energetske krize bilo da pritisne dugme za snabdijevanje gasom iz Rusije i odustane od antiruskih sankcija koje je sprječavaju u tome.

Ljudi na ulicama njemačkih gradova protestiraju protiv toga što Berlin slijepo prati briselske sankcije protiv Rusije, također je znao da je to odgovor. Ali sada je ta opcija skinuta sa stola. EU sada luta usred produbljivanja energetske krize i neko je spalio njena posljednja jedra. Jasno je da sama Evropa od toga ne bi imala koristi. Niti ima nikakve koristi od bilo kakvih vlastitih antiruskih sankcija. Ali ko je dao Briselu tu ideju, da uopšte naškodi sopstvenoj ekonomiji?

Na početku ukrajinskog sukoba, Washington je bio taj koji je podsticao EU da odražava mjere koje je sam Washington usvojio u nastojanju da Moskvi uskrati prihode kako bi podstakao svoje interese i ciljeve u Ukrajini. Problem je u tome što je ekonomija EU bila daleko više isprepletena s ruskom nego s američkom. Svaki osjećaj koji su američki predsjednik Joe Biden i njegova administracija možda dali liderima EU, da će biti tu da pomognu bloku da ublaži udarac svojih samopožrtvovnih sankcija, od tada je zamijenjen oštrom, pragmatičnom stvarnošću. Objasnili su američki rukovodioci iz škriljaca zapadnim medijima da im jednostavno nedostaje kapacitet da povećaju proizvodnju za zimsku krizu u Evropi, čak i usred rastuće racionalizacije, deindustrijalizacije i rizika od nestanka struje.

Dakle, u posljednje vrijeme raste pritisak na zemlje članice EU da postignu brzo diplomatsko, mirno rješenje. Ali bilo kakvo ponovno povezivanje plina iz Sjevernog toka bilo bi udarac američkim ekonomskim ambicijama, koje na kraju uključuju pretvaranje EU u zavisnog klijenta tečnog prirodnog plina. U tom cilju, američki zvaničnici su čak pokušali da prodaju svoj prirodni gas u prošlosti kao „molekule slobode“, za razliku od „autoritarnog“ ruskog gasa.

I sam Bajden je za Severni tok 2 tokom konferencije za novinare 7. februara, pre nego što je sukob u Ukrajini uopšte i izbio, rekao da ćemo „dovesti kraj tome“, uprkos tome što je van američke kontrole. Ali čak i mnogo prije toga, SAD su sankcionirale i maltretirale evropske kompanije da zaustave izgradnju Sjevernog toka 2 pod izgovorom da spašavaju Evropu od Rusije. Vrijedi napomenuti da Evropa nije imala problema sa Rusijom u ovom vijeku sve dok SAD nisu odlučile da Ukrajinu postave ispostavom za State Department.

Ne samo da je Gazprom, ruski državni operater naftovoda, ustrajao uprkos svim izgledima da ga završi, već je to zapravo jedina poluga koju Moskva ima u Evropi. Pripisivanje Moskvi nedavne sabotaže sopstvenih ekonomskih interesa u Evropi izgleda apsurdno. Šteta nanesena na cjevovodima sada znači da je Rusija prisiljena da o svom trošku i dalje pumpa gas kroz njih i u more kako bi spriječila njihovo potpuno punjenje morskom vodom i uništenje. Šta Moskva tačno dobija od svega ovoga? Nasuprot tome, šta Vašington dobija? Ništa manje od pune zavisnosti Brisela, koja se pokazala neuhvatljivom kada je Evropa mogla da podeli svoje interese između istoka i zapada.

Što se tiče ko posjeduje tehničku sposobnost da izvrši sabotažu podvodnog cjevovoda, i Rusija i SAD imaju. Mnogo je napravljeno u prošlosti o potencijalu za presecanje podmorskih kablova – što je šef odbrane Ujedinjenog Kraljevstva admiral Sir Tony Radakin definisao kao ratni čin. SAD zapravo imaju istoriju u takvim operacijama, jer su koristile podmorske kablove da špijuniraju Sovjetski Savez tokom 1970-ih Operacija Ivy Bells, prema javnoj evidenciji o Operaciji Ivy Bells. Washington je i ranije sabotirao sovjetske gasovode, iako indirektno – prema Thomasu C. Reedu, bivšem sekretaru zračnih snaga koji je služio u Vijeću za nacionalnu sigurnost 1982. godine, kada je tadašnji američki predsjednik Ronald Reagan navodno odobrio plan sabotaže CIA-e komponente gasovoda kojim upravlja Sovjetski Savez. Cilj je bio spriječiti zapadnu Evropu da uvozi prirodni plin iz Sovjeta. Zvuči poznato?

Vrijeme i istraživanje će na kraju otkriti krivca – ako budemo imali sreće. Zvaničnici EU obećavaju da će doći do dna. “Sve dostupne informacije ukazuju da je curenje rezultat namjernog čina. Namjerno narušavanje evropske energetske infrastrukture je krajnje neprihvatljivo i naići će na snažan i jedinstven odgovor”, objavio je na Tviteru šef diplomatije bloka Josep Borrell. Možda bi istražitelji mogli posjetiti Radoslawa Sikorskog, člana Evropskog parlamenta i bivšeg ministra vanjskih poslova Poljske, koji je na Tviteru objavio fotografiju posljedica katastrofe uz napomenu: “Hvala, SAD”.

Ali ako se zaista ispostavi da je Vašington počinio ono što neki smatraju činom rata protiv evropske ekonomije, hoće li Brisel imati srca da se zaista suoči sa tim? Ili će Brisel nastaviti da pronalazi opravdanja da ostane saučesnik u vlastitoj smrti?

Autor: Rachel Marsden