Ruski teleskop probija srce galaksije da bi istražio skrivene tajne svemira

Rusko-njemačka svemirska opservatorija „Spektr-RG“, pokrenuta u julu 2019. godine, želi da sastavi mapu svemira tokom sljedeće četiri godine, praveći fotografije neba visoke rezolucije u spektru rendgenskih zraka.

Kada je početkom jula 2019. godine sa kosmorom Bajkonur pokrenut orbitalni astrofizički opservatorij „Spektr-RG“, naučnici su s nestrpljenjem očekivali mnoštvo izvanrednih otkrića, jer je čovječanstvo dobilo priliku da vidi ono što je do nedavno bilo sakriveno od pogleda: detaljan nebeski Rendgenski pregled.

Projekt je rusko-njemačka saradnja koja okuplja stručnjake Ruskog instituta za svemirska istraživanja Ruske akademije nauka i Instituta za vanzemaljsku fiziku društva Maka Plancka (Njemačka).

„Naravno, ankete i u optičkoj i u infracrvenoj formi su veoma važne. Ali glavna prednost rendgenskih zraka je ta što se mogu pohvaliti većom prodornom snagom. Na primjer, centar naše Galaksije praktično je skriven od optičkog raspona zbog jake međuzvjezdane apsorpcije svjetlosti koja putuje ka nama“, rekao je dr. Mihail Pavlinski iz Ruskog instituta za istraživanje svemira i jedan od supervizora projekta.

Opservatorija „Spektr-RG“ na raspolaganju ima dva rendgenska teleskopa sa neviđenom osjetljivošću: eROSITA, koju je napravio njemački tim, i ART-KSC, koji je projektovao Ruski institut za svemirska istraživanja i proizveden u saradnji sa All-Russia Istraživački institut za eksperimentalnu fiziku u Sarovu i Centar za svemirske letove Marshall u Huntsvilleu, Alabama.

Mapa polovine neba

Do 1. aprila 2020. godine napravljena je rendgenska mapa polovine neba- 20.637 kvadratnih stepeni od ukupno 41.253 kvadratnih stepeni (ukupna površina nebeske sfere)- prema podacima ART-KSC i eROSITA teleskopa instaliranih na brodu Ruske astrofizičke opservatorije „Spektr-RG“.

“Nevjerovatno je koliko informacija sadrži ova mapa!“ rekao je akademik Rashid Suniaev, supervizor projekta.

„Na njemu vidimo desetine hiljada zvezda sa aktivnim koronarima koje su znatno svjetlije u rendgen zrakama od sunca, ostacima eksplozija supernove, pulsarima, bijelim patuljcima i mnogim drugim vrstama galaktičkih izvora rendgenskog zračenja. Mnogi od ovih objekata primijećeni su prvi put. ”

U samo jednoj četvrtini neba, za koju su ruski astrofizičari odgovorni za obradu, više od 125.000 objekata je već identifikovano. Među njima su jezgra aktivnih galaksija i kvazara, gdje crne rupe apsorbuju sve oko njih, kao i masivni grozdovi galaksija ispunjeni tajanstvenom tamnom materijom. I to uprkos činjenici da je velika većina tih objekata udaljena milijarde svjetlosnih godina.

Na rezultirajućoj mapi posebno je uočljiva Sjeverna polarna rupa – najsjajnija i najraširenija oblast naše Galaksije u mekim rendgenskim zracima.Takođe je vidljiva tamna traka koja se proteže duž Mliječnog Puta, gdje je svjetlost zračenja manja, jer meko rendgensko zračenje apsorbuje gas i prašinu.

Dok se skeniranje neba teleskopima nastavlja sa opservatorijem „Spektr-RG“, naučni podaci se svakodnevno dobijaju, a timovi Instituta za svemirska istraživanja daljinski ih obrađuju na moćnim računarima u projektnom centru podataka.

Mapu u suprotnoj četvrtini neba sastavljaju naučnici iz Njemačkog instituta za vanzemaljsku fiziku iz društva Mak Planck.Ove dvije četvrtine zajedno čine polovinu neba.

Sveukupno biće pripremljeno osam mapa, sa pola godine izdvojeno za svaku od njih. Najdetaljnija mapa će kombinovati prethodne i možda će biti završena oko 2025. godine.