Srednji vek predstavlja period u istoriji kada se vrtna umetnost najviše razvijala u okviru manastirskih poseda, te poseda imućnih građana i vladara.
U odnosu na vrt u Rimu i Staroj Grčkoj, vrt u okviru poseda imućnih građana i vladara dobija mnogo veće razmere i njegova upotreba postaje češća. Kada su manastirski vrtovi u pitanju, imali su pre svega upotrebnu vrednost jer su se u njima gajile biljke koje su korišćene za spravljanje lekova, gajeno je voće i povrće, ali i cveće koje se koristilo za ukrašavanje crkve pri obredima.
Manastirski vrt u srednjem veku
Manastiri su u srednjem veku predstavljali mesta gde su se nalazili svi značajni istorijski pisani dokumenti i zbog toga su ih nazivali i tvrđave znanja. Manastiri su morali da budu samoodrživi, zbog čega su poljoprivreda i hortikultura bile od velikog značaja, a sveštenici su morali posedovati znanje o gajenju biljaka. U okviru manastirskog poseda nalazio se povrtnjak, voćnjak, vinograd i posebno izdvojene površine na kojima se gajilo cveće. Svaki manastir posedovao je deo koji se nazivao kloster i koji direktno vodi poreklo od rimskog peristila i predstavlja mesto četvorougaonog oblika koje je pod vedrim nebom, a gde su sveštenici provodili svoje slobodno vreme. Kloster je stazama bio podeljen na četiri dela, a u samom centru se nalazila fontana. U okviru četiri dela klostera nalazili su se cvetnjaci koji su doprinosili dekorativnosti celog poseda.
Kada su cvetne vrste u pitanju, najčešće su gajene ruže, ljiljani i gladiole. Na preostalim površinama u okviru poseda nalazili su se povrtnjaci i voćnjaci koji nisu bili posebno ograđeni. Najčešće vrste voća koje su gajene u okviru manastira su višnja, jabuka, breskva, kruška, šljiva, dunja i mnogobrojne vrste sa orašastim plodovima kao što su orah, lešnik i badem. Navedene vrste predstavljaju one koje su gajene u svim manastirima širom cele Evrope.
Vrtovi imućnih građana i vladara
Veoma malo pisanih dokaza ima o razvoju vrtne umetnosti u ranim godinama srednjeg veka, ali o kasnijim godinama imamo detaljan uvid u izgled i ulogu vrta. Vrt je predstavljao mesto uživanja, mesto gde se mogao pronaći mir od užurbanog života na dvoru. Nakon duge zime imućni građani su voleli svaki svoj slobodan trenutak provesti u vrtu koji je, za razliku od rimskog ili grčkog vrta, zauzimao mnogo veće površine .
Vrt je imao višestruku namenu, služio je kao mesto gde su ukućani mogli pronaći mir i uživati u prirodi, koristio se za organizovanje proslava, kao mesto za ples, muziku ili razne društvene igre. U vrtu su se nalazili cvetnjaci velikih površina u okviru kojih su se gajile ruže, karanfili, jasmin, a kada su drvenaste vrste u pitanju to su limun, pomorandža, nar i kedar, koji je prvi put donesen iz Azije u Evropu. Vrsta koja je postala omiljena cvetnica u srednjem veku je karanfil, gajio se i u saksijama, a svojim mirisom i bojama je ulepšavao mnoge vrtne površine. U okviru vrta nalazile su se posebno odvojene travnate površine čije ivice su bile obeležene ciglom ili kamenom i koje su bile namenjene za društvene igre i ples. Voda je predstavljala značajan element svakog vrta i nalazila se u obliku bazena, fontana ili bunara. Društvene igre predstavljale su veoma značajan segment svakodnevnog života u srednjem veku zbog čega se sto za šah nalazio u svakom vrtu. Sto se najčešće pravio od mermera, ali su se igrači brzo umarali igrajući ovu igru jer se pored stola nisu nalazile i stolice, pa su u toku igre morali da stoje. Žive ograde šišane su u različitim nivoima pri čemu bi odvajale jedan paviljon od drugoga. Vrsta koja se najviše koristila za živu ogradu bila je tisa i predstavljala je jedan oblik topijarne forme, iako one nisu bile zastupljene u vrtu kao što je to bio slučaj u Rimu.
Vrt u srednjem veku predstavljao je mesto za odmor, zabavu i druženje, kada su u pitanju vrtovi u okviru poseda imućnih građana i vladara, dok je vrt u manastirima predstavljao izvor osnovnih namirnica. Kao i u vremenima pre toga, i u srednjem veku vrt predstavlja sastavni deo svakodnevnog života jer je deo prirode važan segment svakog poseda. U vrtu se uživalo, odmaralo i vredno radilo, drugim rečima, imao je estetsku i utilitarnu vrednost.